อาณาจักรอยุธยา เป็นอาณาจักรของไทยในอดีต มีหลักฐานของการเป็นเมืองในลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา ตั้งแต่ประมาณพุทธศตวรรษที่ 16 - 18 โดยมีร่องรอยของที่ตั้งเมือง โบราณสถาน โบราณวัตถุ และเรื่องราวเหตุการณ์ในลักษณะตำนาน พงศาวดารไปจนถึงศิลาจารึก ซึ่งถือว่าเป็นหลักฐานร่วมสมัยที่ใกล้เคียงเหตุการณ์มากที่สุด ว่าก่อนการสถาปนากรุงศรีอยุธยา ใน พ.ศ. 1893 นั้น ได้มีบ้านเม! ืองตั้งอยู่ก่อนแล้ว มีชื่อเรียกว่า เมืองอโยธยา หรือ อโยธยาศรีรามเทพนคร หรือ เมืองพระราม มีที่ตั้งอยู่บริเวณด้านตะวันออกของเกาะ เมืองอยุธยาเป็นเมืองที่มีความเจริญทางการเมืองการปกครอง และมีวัฒนธรรมที่รุ่งเรืองแห่งหนึ่ง มีการใช้กฎหมายในการปกครอง 3 ฉบับ คือ พระอัยการลักษณะเบ็ดเสร็จ พระอัยการลักษณะทาส และพระอัยการลักษณะกู้หนี้



พระมหากษัตริย์และพระราชวงศ์ในสมัยกรุงศรีอยุธยา
^  ในประวัติศาสตร์เดิม นับว่ามี 34 พระองค์ เนื่องจากในปี พ.ศ. 2091 ในสมัยระหว่าง พระยอดฟ้า และ พระมหาจักรพรรดิ มีกษัตริย์พระองค์หนึ่งพระนามว่า ขุนวรวงศาธิราช ขึ้นครองราชย์ แต่ไม่นับเพราะชิงราชบัลลังก์ของพระยอดฟ้า สวรรคตเพราะถูกจับประหารชีวิต ครองราชย์ได้ 42 วัน (บางที่ว่า 43 วัน)

สมเด็จพระสุริโยทัย
พระวิสุทธิกษัตรีย์
พระสุพรรณกัลยา